Toekomstbestendig pakketbeheer vereist gezondheid op maat

Vandaag debatteert minister Kuipers met de Tweede Kamer over zijn plannen om te komen tot een toekomstbestendig zorgverzekeringsstelsel en pakketbeheer. Hoewel de minister de kansen van de technologische vooruitgang voor patiënten roemt én de behoefte van het bedrijfsleven ziet, blijft ‘beheerste instroom’ en kostenbeheersing het uitgangspunt van zijn nieuwste plannen. Een gemiste kans voor écht passende zorg, waarin een lerend zorgsysteem het mogelijk maakt dat iedereen de beste behandeling op het juiste moment kan krijgen. Als we dat met elkaar weten te realiseren, is het ‘preventief’ innovaties weren uit het basispakket niet langer noodzakelijk.

Kostenbeheersing boven toegankelijkheid 

De samenvatting van de plannen van de minister luidt simpel: de hand gaat op de knip. We kunnen er niet omheen dat de betaalbaarheid en bemensing van ons zorgstelsel onder druk staat. Maar in plaats van investeren in innovaties en een integrale, duurzame transitie naar gezondheid op maat lijken het ministerie van VWS, het Zorginstituut, zorgverzekeraars en medisch specialisten vooral in te zetten op kostenbeheersing, door de lat voor toelating van medische innovaties steeds maar weer te verhogen. Daarmee wordt het steeds lastiger voor nieuwe geneesmiddelen, therapieën en diagnostica om de patiënt te bereiken. Illustratief zijn de recente aanpassingen van de PASKWIL-criteria door oncologen, de aanpassing van de sluiscriteria, de wijziging van de voorwaarden voor het verkrijgen van een vrijstelling van farmaco-economische analyse voor extramurale geneesmiddelen en de recente beslissingen van de minister om de geneesmiddelen Libmeldy en Trodelvy niet te vergoeden. De ingeslagen koers baart ons grote zorgen. 

In de Kamerbrief van afgelopen vrijdag verschenen de contouren van een mogelijke nieuwe drempel: een drie-fase-triage-systeem voor intramurale geneesmiddelen die niet voldoen aan de sluiscriteria. In drie fasen brengt het Zorginstituut eerst de risico’s in kaart, vervolgens worden die middels rapid review en triagetafel gekwantificeerd en daarna worden met betrokken partijen afspraken gemaakt om de risico’s zoveel mogelijk te beheersen. Wij vragen ons af: wordt het systeem hier nou echt sneller en beter van?  

Begrijp ons niet verkeerd: ook HollandBIO steunt het streven om alleen effectieve zorg uit het basispakket te vergoeden. Maar effectief voor de één, is niet effectief voor een ander. De manier waarop we nu toetsen of een nieuwe behandeling effectief is, namelijk wetenschappelijk bewijs op populatieniveau (stand van de wetenschap en praktijk), conflicteert met de ambitie voor iedereen de juiste behandeling op het juiste moment. Een behandeling die voor de meerderheid niet effectief of kosteneffectief is, kan voor een individu soms het verschil tussen leven en dood betekenen. In het huidige systeem zal zo’n behandeling echter niet in de dokterstas belanden. Hoe voorkomen we dat die ene patiënt niet het slachtoffer wordt van kille, generaliserende, statistieken? 

Noch aan het eind van de keten nieuwe hordes opwerpen, noch innovaties ‘preventief’ weren uit het basispakket zijn duurzame oplossingen voor de uitdagingen van vandaag en de toekomst. HollandBIO is van mening dat passende zorg nooit werkelijkheid kan worden met een lege gereedschapskist. Bovendien is het helemaal niet nodig om de gereedschapskist niet aan te vullen, zolang we behandelingen maar selectief inzetten. 

Dat is een enorme klus, die een integrale visie richting gezondheid op maat vereist, met maximale inzet op het vergaren, vastleggen en delen van data, met de ontwikkeling van en toegang tot innovatieve diagnostiek en met het beschikbaar hebben en houden van een zo breed en flexibel mogelijk behandelarsenaal binnen een lerend zorgsysteem. Dat is niet alleen in het directe belang van alle Nederlandse patiënten, zoals ook de Patiëntenfederatie vindt, ook ons toonaangevende biotech ecosysteem, van kleine en grote bedrijven, tot ziekenhuizen en onderzoeksinstellingen, vaart daar duurzaam wel bij.  

Lees meer:  

Inbreng HollandBIO commissiedebat Zorgverzekeringsstelsel 21 juni 

Inbreng Patiëntenfederatie commissiedebat Zorgverzekeringsstelsel 21 juni