Succes en falen rondom de financiering van specialistische geneesmiddelen

‘In de gezondheidszorg worden continu nieuwe behandelmethoden ontwikkeld,’ begint Marieke Krol. ‘Geneesmiddelen worden specialistischer en zijn vaker gericht op kleinere groepen patiënten. En dat geldt ook voor diagnostische tests en geavanceerde technische apparatuur. Er is steeds meer mogelijk en mensen worden ouder, met als gevolg dat de zorgkosten stijgen.’

Knellen

Marieke: ‘We willen met z’n allen steeds betere zorg, maar de bereidheid om hiervoor extra te betalen groeit niet evenredig mee. Dat dat gaat knellen is logisch. En dus moet er beleid gemaakt worden hoe daarmee om te gaan. De laatste jaren zijn er tal van nieuwe concepten geïntroduceerd, zoals de invoering van het eigen risico. Daarnaast zijn bepaalde behandelingen en geneesmiddelen niet opgenomen in de basiszorg, allemaal met als doel vraag of aanbod te remmen.’ Ook de sluis is zo’n maatregel die de overheid heeft getroffen om de kosten te beperken. Medicijnen die erg kostbaar zijn, mogen niet op de markt komen, tenzij overheid en fabrikant afspraken maken over bijvoorbeeld de prijs en voor welke patiënt het medicijn beschikbaar is.

De rek eruit

Een andere maatregel is het Hoofdlijnenakkoord, waarmee ziekenhuizen sinds een aantal jaren te maken hebben. Marieke: ‘Een ziekenhuis mag nauwelijks méér geld uitgeven, maar heeft ondertussen wel steeds duurdere geneesmiddelen, scantechnieken en diagnostische testen beschikbaar. In het begin kan een ziekenhuis dat nog wel opvangen door zo efficiënt mogelijk met andere uitgaven om te gaan, maar op een gegeven moment is de rek er wel uit. Als het ziekenhuis dan een nieuwe behandeling wil aanbieden, kunnen ze iets anders niet meer doen. Er wordt dan vaak gesproken over verdringing van zorg, al spreek ik liever van opportuniteitskosten. Je kunt geld nu eenmaal maar één keer uitgeven. Je moet dus nadenken over hoe je dit het beste kunt doen.’

Preferentiebeleid

Ook de winsten van de farmaceutische industrie liggen onder een vergrootglas. ‘Zo is in het verleden het preferentiebeleid ingevoerd voor geneesmiddelen die buiten het ziekenhuis worden verstrekt,’ zegt Marieke. ‘Als het patent van een geneesmiddel verlopen is, is het de bedoeling dat de apotheker het goedkoopst mogelijke middel verstrekt aan de patiënt. Dit heeft tot veel kostenbesparingen geleid, maar er is ook een keerzijde. Omdat er alsmaar minder te verdienen valt in deze markt, wordt er uitgeweken naar fabrieken in bijvoorbeeld India, wat niet altijd zonder risico is. Mede hierdoor zijn er tekorten aan geneesmiddelen in Nederland.’

Spanningsveld

Vrijwel elk beleid heeft ongewenste neveneffecten, waar men weer een oplossing voor probeert te zoeken. Marieke: ‘Feitelijk proberen we steeds hetzelfde probleem op een andere manier op te lossen, maar wat je ook doet, het zal altijd blijven wringen. Er is bestaat dan ook geen gouden oplossing voor alles en iedereen. Er is altijd groei en altijd een beperkte hoeveelheid geld. Dat is het spanningsveld waar het in de zorg continu om draait.’

Symposium

Tijdens het symposium dat IQVIA op 30 november organiseert, wordt terug geblikt op het gevoerde beleid van de afgelopen jaren om daar lessen uit te trekken voor de toekomst. Zo zal Martin van der Graaff van het Zorginstituut reflecteren op wat er de afgelopen jaren zoal gebeurd is rondom de financiering van geneesmiddelen en een advies geven voor de toekomstige generatie. Bart van der Lelie van Lysiac zal nader ingaan op ziekenhuisonderhandelingen en prijsmodellen en Per Troein van IQVIA zal een toelichting geven op zijn onderzoek naar het referentieprijssysteem in Europa.

Het symposium is toegankelijk voor iedereen die zich bezighoudt met de financiering van geneesmiddelen. Meer informatie over het symposium.

Bron: IQVIA