Gelekt NGT-voorstel belooft voorzichtige stap voorwaarts

Enkele weken voor de publicatiedatum van het langverwachte voorstel van de Europese Commissie voor modernisering van de wet- en regelgeving rondom New Genomic techniques (NGTs), ligt het conceptvoorstel, gelekt en wel, op straat. Niet dat we dat erg vinden – want ons geduld was al lang op in de decennialang voortslepende Europese impasse rondom genetische modificatie. En hoewel wij veel liever een totale paradigmashift zien om een einde te maken aan het wettelijk discrimineren van producten op basis van de gebruikte technologie, lijkt het voorstel wel degelijk een voorzichtige stap in de goede richting. 

In 2021 concludeerde de Europese Commissie (EC) na een uitvoerige studie wat HollandBIO allang wist: dat biotech van belang is voor het realiseren van de duurzame doelstellingen van de EU, en dat de regelgeving voor genetische modificatie totaal niet meer voldoet en dus aanpassing behoeft. Helaas beperkt de EC de scope van de modernisering tot een aantal NGT’s voor toepassing in planten, maar wel met het doel om die moderne en gerichte technieken te kunnen benutten voor de duurzame doelstelling uit haar farm-to-fork strategie. Ruim twee jaar later, en consultaties, impact assessments en scrutiny board-beoordelingen rijker, lekt het bijna definitieve voorstel voor modernisering van de GMO wet- en regelgeving uit, net voor de beoogde publicatiedatum. 

Urgente update 

Het gelekte voorstel benadrukt de dringende noodzaak om de huidige regelgeving met betrekking tot genetische modificatie te herzien. Het bewijs is overweldigend en de wetenschappelijke consensus helder: nieuwe veredelingstechnieken zijn minstens net zo veilig als klassieke veredelingsmethoden en de kansen voor duurzaamheid zijn groot. Daarnaast passen continenten om ons heen met spoed hun regels aan om de vruchten van de NGT’s te plukken. Europa dreigt achterop te raken. 

Twee categorieën NGT-planten 

Om het tij te keren, stelt de EC voor om gewassen veredeld met NGT’s juridisch op te splitsen in twee hoofdcategorieën. De eerste categorie omvat gewassen die, aldus de commissie, ook met conventionele technieken verkregen zouden kunnen worden, of die de natuur zelf zou kunnen voortbrengen. Voor deze categorie moet een eenvoudige notificatieprocedure gaan gelden. NGT gewassen die niet aan deze voorwaarden voldoen, komen in categorie 2. Deze gewassen zullen door een soort GMO-light procedure moeten: een uitgebreide veiligheidsbeoordeling blijft verplicht, maar de huidige lange, complexe en vooral gepolitiseerde GMO-procedure geldt in dit voorstel niet meer voor NGT gewassen. Daarnaast stelt de EC een aantal significante verbeteringen voor die het niet meer mogelijk maken voor afzonderlijke lidstaten om goedgekeurde gewassen te hinderen. Ook bevat het voorstel verschillende stimuleringsmaatregelingen die de ontwikkeling van duurzame gewassen bevorderen en drempels en kosten voor het mkb verlagen.  

Science-based of politiek compromis 

Hier en daar lijkt de Commissie in plaats van een puur science-based bendering, duidelijk een politiek compromis te zoeken in het gepolariseerde stakeholderveld van voor- en tegenstanders. Zo conflicteert het criterium voor het bepalen van gelijkheid aan producten van klassieke veredeling en natuurlijkheid met de – nog nader te bepalen – harde grens van het maximaal in te voegen baseparen in Annex I. De natuur is zelf de grootste genetische engineer en telt geen baseparen. Zelfs transgenese – het uitwisselen van genetisch materiaal tussen verschillende soorten – is heel gewoon in het wild. Het natuurlijkheidsargument klinkt ons dan ook als muziek in de oren, maar dan graag wel de beloofde, wetenschappelijk correcte definitie van dat criterium.  

Ook de ogenschijnlijke handreiking aan de biologische sector lijkt een politiek gedreven compromis: de EC stelt  voor dat categorie 1 gewassen, ook al vallen ze niet langer onder de GMO-regelgeving, volgens de bepalingen van de biologische sector GMO’s zijn en blijven. Wat HollandBIO betreft bepaalt de biologische sector haar eigen regels en wordt zij hierin niet beperkt door Europese wetgeving. Als de biologische sector NGT’s echt wil blijven weren, dan kan dat in de specifieke Europese regelgeving voor de biologische sector of via andere bepalingen in het NGT-voorstel over labeling en traceerbaarheid. Maar mochten ze, zoals wij hopen (en denken), van gedachten veranderen en gerichte technieken alsnog willen benutten voor een meer duurzame landbouw, dan is het wel zo handig als daar niet weer een tienjarige wetswijziging voor nodig is. 

Next steps 

Voor- en tegenstanders reageerden tot nu toe volgens verwachting op het gelekte voorstel: voor de één gaat het veel te ver, voor de ander gaat het lang niet ver genoeg. Gemene deler is dat het voorstel een aantal bepalingen bevat die tot onduidelijkheid en onzekerheid zullen leiden, en dus echt nog een nadere uitwerking behoeven. Het wachten is nu op de officiële publicatie van het voorstel door de EC, begin juli. HollandBIO zit niet op haar handen tot die tijd. Wij verzamelen zoveel mogelijk input van onze leden en experts om een gedegen reactie en positie op te stellen. En natuurlijk staan we in de startblokken om begin juli direct de verschillen met het gelekte concept op te sporen, te duiden en onze eigen overheid en de EC van een reactie te voorzien, alvorens de onderhandelingen tussen de lidstaten en de EC van start gaan.  

Input is welkom! 

Wil je reageren op het voorstel? Heel graag! Stuur je input zo snel mogelijk, maar uiterlijk 6 juli, naar HollandBIO’s Leonie.