IP Waiver: schijnoplossing zoekt probleem
Diverse media berichtten afgelopen week dat de Verenigde Staten, de Europese Unie, India en Zuid-Afrika het op hoofdlijnen eens zouden zijn geworden over een zogenaamde “IP Waiver” voor de productie van COVID-19 vaccins. HollandBIO deelt de ambitie om iedereen op de wereld zo snel mogelijk toegang te geven tot COVID-vaccins. De IP waiver zien wij echter vooral als symboolpolitiek. Het is een schijnoplossing die de wereldwijde toegankelijkheid van vaccins niet zal verbeteren, maar die weldegelijk negatieve gevolgen voor de biotech sector heeft.
Aanbod niet meer de uitdaging die toegang tot vaccins belemmert
Laten we allereerst heel duidelijk zijn: net als tal van landen, maatschappelijke organisaties en bedrijven wil HollandBIO dat iedereen op de wereld zo snel mogelijk toegang krijgt tot vaccins. Omdat dat eerlijk is, én omdat het de meest effectieve manier is om een pandemie te bestrijden. Daarom heeft de biotech sector met vereende krachten in een recordtijd niet één, maar meerdere vaccins en geneesmiddelen tegen het coronavirus weten te ontwikkelen, registreren en produceren. Inmiddels wordt de toegang tot vaccins niet meer beperkt door het aanbod van vaccins, maar door logistieke uitdagingen om die vaccins in een arm te krijgen. Ook minister Schreinemacher van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking benadrukt dit in haar brief over de wereldwijde Covid-aanpak: “door toegenomen productie van vaccins vormt het aanbod van vaccins niet meer het belangrijkste knelpunt.”
Fundament van succes
Deze ongekende prestatie was nooit geleverd zonder de enorme hoeveelheid kennis van publieke en private partijen die tientallen jaren aan investeringen in onderzoek en ontwikkeling al had opgeleverd. De bescherming van ieders eigen intellectueel eigendom, maakte het delen en benutten van die kennis, met behoud van de waarde voor de eigen organisatie, in wereldwijde samenwerkingsverbanden mogelijk. Alleen al voor de productie van vaccins werden 371 samenwerkingsverbanden gesloten, voor therapeutische middelen 155. Productielijnen overal ter wereld draaiden en draaien overuren. Intellectueel eigendom is hierbij niet de steen des aanstoots, maar juist het fundament van succes.
Baat het niet, dan schaadt het wel
Kortom, de waiver is niets meer dan een politieke schijnoplossing voor een reeds verholpen probleem. Helaas is dit geen geval van baat het niet, dan schaadt het niet. De waiver heeft namelijk weldegelijk negatieve gevolgen. De grote procedurele onduidelijkheid over de uitwerking, reikwijdte, implementatie en impact veroorzaakt rechtsonzekerheid over de bescherming van intellectueel eigendom, het fundament van innovatie en samenwerking. Dit vergroot het investeringsrisico in een sector waar de kans op falen al zeer hoog was en het drukt daarmee mogelijk nieuwe investeringen. Een waiver legt bovendien een bom onder de 371 samenwerkingsverbanden die zonder dwang of verplichting tot stand zijn gekomen. Gewapend met de waiver kunnen WTO-lidstaten een wijziging of opzegging van de reeds gemaakte afspraken afdwingen, waarmee de samenwerking in duigen valt. Dat brengt ons eerder verder weg, dan dichterbij het einde van de pandemie.
En waarom? De coronavaccinproductie is het wetenschappelijke en logistieke pièce de résistance van de 21ste eeuw. Nooit werd duidelijker hoezeer biotech het leven beter maakt en hoe belangrijk onderzoek, innovatie, en de farmaceutische industrie voor de wereld zijn. Met het oog op dat grote belang, zou de WTO toch op zijn minst een gedegen impactanalyse moeten uitvoeren om de mogelijke directe en indirecte effecten in kaart te brengen, in plaats van de waiver, om toch maar vooral tot een politiek compromis te komen, blind in stemming te brengen.
